Książki o krajach arabskich
Książki

Książki o krajach arabskich i muzułmańskich, które warto przeczytać

Odkąd założyłam tego bloga, regularnie spotykam się z pytaniami o to, jakie książki o krajach arabskich warto przeczytać? Czy mogłabym polecić jakieś książki o krajach muzułmańskich? Czy znam książki, z których można się czegoś dowiedzieć o islamie? Co warto przeczytać, żeby poznać kulturę krajów arabskich?

Spore trudności sprawia mi odpowiadanie na takie pytania. W większości przypadków wiem, że osobie pytającej, zależy na powieści, a nie na literaturze faktu. Za pośrednictwem takich książek nie sposób jest poznać kulturę, czy religię, chociaż czytając uważnie i krytycznie, możemy wyłuskać wartościowe informacje.

Jeśli szukasz interesujących książek w dobrej cenie, skorzystaj z książkowego outletu
W księgarni Tak Czytam z kodem polkanapustyni otrzymasz 10% zniżki!
Zobacz wybór książek o muzułmańskiej i arabskiej tematyce

Lista najciekawszych książek o tematyce arabskiej i muzułmańskiej:

Afganistan

  • Chłopiec z latawcem
  • Tysiąc wspaniałych słońc
  • I góry odpowiedziały echem
  • Nad Afganistanem Bóg już tylko płacze
  • Burka miłości

Algieria

  • Gorsze dzieci Republiki
  • O czym marzą wilki

Arabia Saudyjska

  • Oszpecona
  • W kraju niewidzialnych kobiet

Egipt

  • Taxi. Opowieści z kursów po Kairze
  • Anatomia zniknięcia
  • Złodziej i psy

Iran

  • Między światami

Jemen

  • Polowanie na lisy

Jordania

  • Honor. Opowieść ojca, który zabił własną córkę

Maroko

  • To oślepiające, nieobecne światło

Libia

  • Kobiety Kaddafiego

Oman

  • Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu

Pakistan

  • Mój pan i władca
  • Zwyczajne pakistańskie życie

Palestyna

  • Drobny szczegół
  • Błękit między niebem a wodą
  • Wiatr z północy

Sudan

  • Tłumacz z Darfuru
  • 40 batów za spodnie

Syria

  • Pszczelarz z Aleppo
  • Za wolność moich sióstr. Walka o nasze jutro
  • Sami i pragnienie wolności

Turcja

  • 10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie
  • Bękart ze Stambułu
  • Wojownicy o szklanych oczach. W poszukiwaniu Nowej Turcji
  • Wróżąc z fusów. Reportaże z Turcji

Inne książki związane ze światem muzułmańskim

  • Dżihadystka
  • Może dziś nikogo nie zabiję

Nie istnieją powieści o islamie

Wyobraź sobie muzułmankę pochodzącą z odległego Jemenu, która pyta, jakie polskie powieści warto przeczytać, żeby poznać polską kulturę i katolicyzm? Nie ma takich, prawda? Bo która książka jest w stanie oddać zróżnicowanie naszego społeczeństwa, gdy zupełnie inaczej żyją zamożni, a inaczej biedni. Gdzie inna mentalność i obyczaje panują w mieście, a inne na wsi. W końcu, jaka książka właściwie opisze katolicyzm i odda istotę wiary, gdy każdy praktykuje ją w nieco inny sposób, a niektórzy nie praktykują wcale.

Dokładnie takie same zasady obowiązują w przypadku książek traktujących o islamie i krajach arabskich czy muzułmańskich. Jakkolwiek media lubią spłaszczać i ujednolicać muzułmanów, rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Zarówno społeczeństwa arabskie, jak i społeczności muzułmańskie są bardzo różne.

Czy warto czytać popularne powieści polskich autorek?

Tego, ile razy byłam proszona o opinie w sprawie książek Valko i Shukri również nie jestem w stanie zliczyć. Na pewno częściej, niżbym chciała.

To nie są książki o krajach arabskich. Te książki są fikcją literacką ukierunkowaną na szokowanie i mającą wzbudzać kontrowersje. To oderwane od rzeczywistości karykatury tego, co arabskie i muzułmańskie.

Książki obydwu autorek są lekką, niewymagającą lekturą. Jeżeli tylko zdajemy sobie sprawę z tego, że czytamy fikcję literacką, a nie przewodnik po religii muzułmańskiej i kulturze arabskiej, to wszystko jest ok. Tutaj proponuję jednak znacznie ciekawsze, bardziej wiarygodne i zwyczajnie o wiele lepsze pozycje – także powieści.

Książki o Afganistanie

Khaled Hosseini, Chłopiec z latawcem

  • Autor: Amerykanin pochodzący z Afganistanu
  • Powieść
  • TW: molestowanie seksualne dziecka
Książki o krajach muzułmańskich

Urzekająca opowieść o dzieciństwie w Afganistanie, który znacząco różnił się od tego, o którym słyszymy dziś. Znacznie większa swoboda i bezpieczeństwo, choć ciągle obce normy kulturowe.

Dwóch chłopców, którzy wspólnie dorastają i pomimo różnego statusu społecznego wytwarza się między nimi wyjątkowa więź. W przejmujący sposób pokazuje ciężar poczucia winy, którego dziecko nie jest w stanie udźwignąć, a także jego dramatyczne konsekwencje. Głównemu bohaterowi towarzyszymy zarówno przez te trudne wydarzenia, które odciskają się piętnem na jego dalszym życiu, jak i przez ucieczkę z kraju, to której zmuszają go rządy talibów. Wraz z nim przeżywamy ogromną miłość i ekscytację związaną z budowaniem nowego życia, by ostatecznie powrócić do Afganistanu, gdzie wszystko się zaczęło.

Ta książka to smutna opowieść, którą warto przeczytać, by ujrzeć bardziej ludzką stronę świata i ludzi, których życie tak znacząco różni się od naszego, a jednak jest coś, co nas wszystkich łączy – marzenia i nadzieja na lepsze jutro.

Khaled Hosseini, Tysiąc wspaniałych słońc

  • Autor: Amerykanin pochodzący z Afganistanu
  • Powieść
  • TW: przemoc, gwałt

Przepiękna, poruszająca książka. Pełna smutku, a równocześnie piękna.

Afganistan, okres przed talibskimi rządami. Nieślubna córka zamożnego człowieka zostaje w wieku 15 lat zmuszona do wyjścia za mąż za obcego człowieka. Znacznie później, żoną tego samego człowieka zostaje młodziutka dziewczyna. Pomimo różnic, kobiety przechodzą podobną ścieżkę zmagań w małżeństwie z człowiekiem, który po początkowym okresie dobroci, okazuje się tyranem. Trudna przyjaźń, która rodzi się między żonami, staje się silniejsza niż cokolwiek innego.

Khaled Hosseini po raz kolejny z niezwykłą precyzją kształtuje osobowości i przedstawione wydarzenia, które na nie wpłynęły. Stają się one rzeczywiste, a książkę pochłania się z zapartym tchem. Niezwykle cenny jest wątek transformacji Afganistanu w wyniku zawirowań politycznych i tego, jak wpływa to na losy obywateli. Trudy życia, głód, strach, wojna, ucieczka.

To jedna z tych powieści muzułmańskich, które koniecznie należy przeczytać, żeby zobaczyć, jak niejednorodny jest to świat i ludzie go zamieszkujący.

Khaled Hosseini, I góry odpowiedziały echem

  • Autor: Amerykanin pochodzący z Afganistanu
  • Powieść

Kolejna fantastyczna książka Khaleda Hosseini, w której przenosimy się do Afganistanu, o którego istnieniu żadne z nas nie miało pojęcia.

Po raz kolejny mierzymy się z biedą i desperacją ludzi jej doświadczających. Po raz kolejny zmusza się nas do stanięcia twarzą w twarz ze stereotypami i zastanowienia się, jak daleko można posunąć się z miłości, strachu czy nienawiści.

W stylu Hosseini’ego jest przeprowadzenie nas przez dekady wydarzeń i ukazanie perspektywy wielu osób, która składa się na jedną, umiejętnie skonstruowaną historię. Ta pozorna wielowątkowość potrafi irytować, ale także nie pozwala ani na chwilę się wyłączyć, czyniąc lekturę barwną i nieprzewidywalną.

To piękna i poruszająca opowieść o miłości, egoizmie i poświęceniu. Urzekła mnie swoim pięknem tak bardzo, że szkoda jest mi nawet pokrótce opisywać, o czym opowiada. Lepiej odkryć to samodzielnie, bo naprawdę warto.

Siba Shakib, Nad Afganistanem Bóg już tylko płacze

  • Autorka: Iranka

Przejmująca opowieść o Afganistanie widzianym przez pryzmat zmagań kobiet. Książka, która porusza, skłania do myślenia, ale też sprawia ból. Chwilami ciężko jest ją czytać i zastanawiać się, ile może znieść jedna osoba?

Pozycja, po którą warto sięgnąć nie dla twardych danych i zweryfikowanych informacji, a dla uwrażliwienia.

Monforte Reyes, Burka miłości

  • Autorka: Hiszpanka
Książki o krajach muzułmańskich

Książka, którą powinno się czytać ku przestrodze. Nie jest to lektura, którą normalnie bym poleciła, jednak doskonale pokazuje, czego nie robić.

Miłość to jedno, ale odrobinę zdrowego rozsądku należy zachować – a tego głównej bohaterce zabrakło, tak samo, jak i wyobraźni.

Opowieść o tym, jak naiwna dziewczyna utknęła w Afganistanie. Pozytywnym wątkiem jest ogromna miłość łącząca Marię z mężem i jego oddanie w stosunku do żony. Akcja toczy się nieco inaczej niż zwykle. To nie mąż, a okoliczności i społeczeństwo są problemem. Nie zmienia to jednak faktu, że w czasie lektury wielokrotnie łapałam się za głowę.

Na podstawie książki powstał serial W pułapce miłości.

Książki o Algierii

Ludwika Włodek, Gorsze dzieci Republiki

Znakomita książka, która w przystępny i rzeczowy sposób analizuje społeczne konsekwencje francuskiej ekspansji kolonialnej. Skupiając się na Algierczykach, którzy w krwawej wojnie wywalczyli niepodległość dla swojego kraju, a równocześnie stanowią znaczącą mniejszość we Francji, Ludwika Włodek odpowiada na pytania, które ma tak wiele z nas.

Jaki wpływ na Europę ma kolonialna przeszłość? Dlaczego we Francji jest tylu muzułmańskich imigrantów? Jak wygląda rzeczywistość francuskich dzielnic no-go? A przede wszystkim ukazuje ludzką stronę tych, którzy w debatach są traktowani instrumentalnie, a ich głos jest tak rzadko słyszany.

Pełną recenzję przeczytasz tutaj

Yasmina Khadra, O czym marzą wilki

  • Autor: Algierczyl
  • Powieść bazująca na prawdziwych wydarzeniach

Nie da się zrozumieć kraju i jego mieszkańców, bez znajomości ich historii. A historia Algierczyków naznaczona jest cierpieniem. Przeżyli brutalny, francuski kolonializm, a później nastały lata terroru.

Z tej książki nie dowiemy się zbyt wiele o polityce, bo skupia się ona na jednostce i stawia pytania, które nieustannie zadaje sobie wiele z nas: co sprawia, że ktoś ucieka się do skrajnej przemocy? Czy to możliwe, że człowiek, który wydawał się tak zwyczajny, jest zdolny do morderstwa i to nie jednego? Co do tego doprowadziło i czy dało się tego uniknąć?

Książki o Arabii Saudyjskiej

Rania al-Baz, Oszpecona

  • Autorka: Saudyjka
Książki o krajach arabskich

Przejmująca opowieść o saudyjskiej prezenterce telewizyjnej, która została tak dotkliwie pobita przez męża, że musiała przejść szereg operacji plastycznych.

To książka, którą niełatwo jest czytać i nie syczeć przy tym ze złości. Z jednej strony irytuje kultura, w zgodzie z którą autorka zostaje wydana za mąż w młodym wieku, gdy kompletnie nie jest przygotowana do czekającej ją roli. Z drugiej strony męczy zawziętość i powielane przez Ranię błędy.

Cenię za szczerość i dość krytyczne podejście do samej siebie, za przyznanie się do błędów. Uważam, że warto przeczytać ze względu na wyraźnie wskazywane przez autorkę problemy i wyjaśniane niuanse kulturowe czy religijne. Cenne są także reakcje społeczeństwa na tragedię, która przytrafiła się Saudyjce.

Książka, która pozwala spojrzeć na Arabię Saudyjską z nieco innej perspektywy. Z jednej strony zdaje się potwierdzać istniejące stereotypy, a z drugiej zaskakuje.

Qanta Ahmed, W kraju niewidzialnych kobiet

  • Autorka: Pakistanka, która pracowała w Arabii Saudyjskiej
Książki o krajach arabskich

Książka, która ukazuje obraz saudyjskiego społeczeństwa widziany oczami brytyjskiej lekarki pakistańskiego pochodzenia.

Surrealistyczne opisy procedur medycznych, podczas których kobiety pozostawały w pełni zakryte i relacje z codziennych wyzwań, jakie stawiała praca i życie samotnej kobiety w Arabii Saudyjskiej przed niemal 20-laty.

Pobyt Qanty w Arabii Saudyjskiej przypadał na okres, w którym dokonano zamachu na WTC i w książce pojawia się niepochlebny wątek reakcji niektórych Saudyjczyków na ten akt terroru.

Książki o Egipcie

Chalid al-Chamisi, Taxi. Opowieści z kursów po Kairze

  • Autor: Egipcjanin

Pełna barwnych opowieści kairskich taksówkarzy książka, która rozkłada na czynniki pierwsze problemy współczesnego Egiptu.

To niezwykle ciekawa pozycja, bo niejako oddaje głos tym, którzy zazwyczaj go nie mają – najmniej uprzywilejowanym, grupie społecznej, która na co dzień mierzy się z całym wachlarzem przeciwności losu. Dobitnie pokazuje ich zmagania, od problemów zdrowotnych, przez wyzysk, z którym się spotykają, polityczne frustracje i problemy małżeńskie.

Piękne w tej książce jest to, że nie próbuje nam niczego udowodnić – to po prostu krótkie opowieści mężczyzn, którzy często reprezentują skrajnie różne poglądy i punkty widzenia.

Książka nie jest dostępna w regularnej sprzedaży, można ją jednak niekiedy dostać w antykwariatach, na Vinted, olx i Allegro.

Hisham Matar, Anatomia zniknięcia

  • Autor: Amerykanin o libijskich korzeniach
  • Powieść

Wciągająca, napisana prostym językiem opowieść o chłopcu należącym do wyższej klasy kairskiego społeczeństwa, który w młodym wieku traci matkę. Zakochany w swojej macosze usiłuje radzić sobie z gmatwaniną uczuć, gdy tymczasem znika jego ojciec.

Ta książka łączy w sobie wiele wątków, włącznie z politycznym, pokazując, co grozi osobom, które są dla władzy niewygodne. Równocześnie zagłębiamy się w relacje międzyludzkie, które okazują się nie być tak oczywiste, jak wydawało się początkowo.

Nadżib Mahfuz, Złodziej i psy

  • Autor: Egipcjanin, laureat Nagrody Nobla
  • Powieść

Kair, jakiego nie znamy i postacie, jakie ze światem arabskim raczej nam się nie kojarzą. Co najlepsze, są wielowymiarowe i niejednoznaczne. Postać głównego bohatera, złodzieja opętanego chęcią zemsty, mocno dominuje książkę, choć możliwe, że taki był zamysł autora. Ostatecznie to nienawiść staje się motywem przewodnim i wręcz przelewa się na czytelnika, jednak ludzie Kairu… Chciałabym, żebyście tę książkę przeczytały właśnie dla opisanych w niej ludzi.

Książki o Iranie

Roxana Saberi, Między światami: moje życie i niewola w Iranie

  • Autorka: Amerykanka irańsko-japońskiego pochodzenia
  • Autobiograficzna

Poruszająca historia o tym, jak niewiele swobody mają ludzie żyjący pod irańskim reżimem.

Zbieranie materiałów do książki nie powinno stanowić zagrożenia, a jednak właśnie z tego powodu Roxana Saberi, posiadająca zarówno amerykańskie jak i irańskie obywatelstwo, została oskarżona o szpiegostwo i trafiła do więzienia.

Ta książka w interesujący sposób pokazuje dylematy pojmanych osób, realia życia za kratkami, a także to, jak można sobie zorganizować codzienność w tak trudnych warunkach.

Książki o Jemenie

Mohammed Al Samawi, Polowanie na lisy

  • Autor: Jemeńczyk
  • Autobiograficzna

Niezwykła opowieść o życiu i dorastaniu w Jemenie, a także o polityce, nienawiści i tym, do jakich tragedii może doprowadzić.

Unikalna perspektywa Jemeńczyka, który przeprowadza nas przez proces swojego dorastania i kwestionowania nie religii, a tego, co na jej temat przekazywali mu inni ludzie. Doskonale pokazuje jak łatwo w młodych ludziach zasiać niechęć względem innych – coś, co sami powinniśmy sobie wziąć do serca.

Mohammed rozpoczyna działalność na rzecz pojednania religijnego i kulturowego, odkrywając jak wiele łączy religie, które opierają się na wierze w tego samego Boga. Te działania obracają się jednak przeciwko niemu i stawiają go w sytuacji zagrożenia życia, zmuszając do ucieczki. Towarzyszymy mu podczas tych długich dni, gdy można się spodziewać, że każda kolejna chwila będzie tą ostatnią.

Czytając tę książkę z perspektywy bezpiecznej kanapy trudno wyjść ze zdumienia, że takie rzeczy dzieją się naprawdę. I koniec końców zostajemy z niewypowiedzianym pytaniem o to, ile bylibyśmy w stanie z siebie dać, by ratować innego człowieka.

Książki o Jordanii

Lene Wold, Honor. Opowieść ojca, który zabił własną córkę

  • Autorka: Norweżka
  • Reportaż
Książki o krajach arabskich

Reportaż, w którym norweska dziennikarka zgłębia problem przestępstw dokonywanych z powodu honoru w Jordanii. Skłania do myślenia i nie ocenia. Poprzez rozmowy autorka pokazuje motywy mordercy, presję otoczenia i perspektywę kobiety, która cudem uniknęła śmierci.

Wraz z Lene Wold podejmujemy próbę zrozumienia problemu honorowych zabójstw, które w krajach arabskich i muzułmańskich nadal mają miejsce. Jedynie próbę, bo nie jest to zjawisko, które można ławo pojąć. Jestem pod bardzo dużym wrażeniem tego, jak wyraźną linią autorka oddzieliła problem zabójstw honorowych od religii i ukazuje ich źródło w lokalnej tradycji.

Pełna recenzja książki dostępna jest tutaj.

Książki o Maroku

Tahar Ben Jelloun, To oślepiające, nieobecne światło

  • Autor: Marokańczyk
  • Powieść oparta na prawdziwych wydarzeniach

Powieść, choć oparta na prawdziwych wydarzeniach. Opowiada o mężczyźnie, który na wiele lat trafia do marokańskiego więzienia za usiłowanie zamachu na króla.

Wyjątkowa książka o Maroku, bo ma wiele wspólnego z rzeczywistością. Obywatele tego kraju, który kojarzy nam się głównie z egzotycznymi wakacjami, każdego dnia poddawani są brutalnym torturom, a nieuczciwe procesy skazują ich na długie lata w zamknięciu.

Bohater w poruszający sposób przedstawia urywki z życia, które wypełnia ciemność, przenikliwy chłód i ciągły głód.

Książki o Libii

Annick Cojean, Kobiety Kaddafiego

Książki arabskie

Kaddafi – władca, którego jedni kochali, inni nienawidzili. Tak wokół niego samego, jak i wokół jego śmierci, narosło wiele opowieści i często trudno jest zweryfikować, gdzie kończy się prawda, a zaczyna fikcja.

Jedno jest pewne – Kaddafi wykorzystywał swoją pozycję względem kobiet. Dwukrotnie żonaty, otoczony gromadką dzieci. W cieniu oficjalnego życia libijskiego pułkownika skrywała się pilnie strzeżona tajemnica – harem. Nastolatki i młode kobiety wybierane osobiście przez Kaddafiego, których rodziny nie mogły wyrazić sprzeciwu wobec tego, co miało czekać ich córki.

Kobiety Kaddafiego to opowieść o tych, którym głos odebrano już na wstępie – o dziewczynach wykorzystywanych seksualnie przez wpływowego polityka. Warto przeczytać, by zobaczyć, że za słynną armią kobiet, która otaczała pułkownika, stały w rzeczywistości realizowane w chory sposób fantazje seksualne.

Książki o Omanie

Agata Romaniuk, Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu

  • Autorka: Polka
  • Reportaż
Książki o krajach arabskich

To nie jest idealna książka i szczerze mówiąc, mocno zawiodłam się na tym, w jak powierzchowny sposób porusza tematy związane z islamem, niekiedy ukazując braki wiedzy w tym zakresie. Dlaczego więc postanowiłam dodać ją do listy książek, które polecam? Bo przełamuje wiele tematów tabu i pokazuje oblicze kraju muzułmańskiego, o którym zazwyczaj się milczy.

Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu stanowi wyzwanie dla stereotypów. Kontrasty, pozory i hipokryzja schowane za bogatym wachlarzem tradycji i skomplikowanych norm społecznych. Świat, który nie jest jednowymiarowy, nie jest czarno-biały, którego nie da się zamknąć w określonym schemacie. Pokazuje historie szokujące i pozostawiające niesmak, ale też zwyczajne. Jest bogactwo, bieda, łzy, pożądanie i władza. Jest zróżnicowanie – coś, czego wielu książkom opowiadającym historie z krajów arabskich brakuje.

Pełna recenzja tutaj.

Uwagi: pojawiają się błędy i przeinaczenia dotyczące religii

Książki o Pakistanie

Tehmina Durrani, Mój pan i władca

  • Autorka: Pakistanka
  • Autobiografia
Książki o krajach muzułmańskich

Pakistan, przełom lat 70/80 XX wieku. Urodzona w zamożnej pakistańskiej rodzinie Tehmina mając 17 lat, wychodzi za mąż. Będąc mężatką i matką, wdaje się w romans z wpływowym politykiem, którego następnie poślubia.

To jedna z moich ulubionych książek. Historia związku autorki z wpływowym politykiem, który zmienia jej życie w piekło. Luksusy przeplatane intrygami sprawiają, że niejednokrotnie musiałam sobie przypominać, że akcja działa się w Pakistanie – bo nie tak malował się ten kraj w moich myślach.

To nie jest książka o maltretowanej kobiecie. To książka o kobiecie, która popełniła błędy, która straciła odwagę i została stłamszona. To równocześnie historia kobiety, która znalazła w sobie siłę, by powiedzieć dość i przeciwstawić się swojemu oprawcy.

Joanna Kusy, Zwyczajne pakistańskie życie

  • Autorka: Polka mieszkająca w Pakistanie
Książki o krajach muzułmańskich

Joanna Kusy to Polka, która dobrych kilka lat temu wyszła za mąż za Pakistańczyka, muzułmanina i przeprowadziła się do Karaczi – wielomilionowego miasta uchodzącego za niebezpieczne nawet wśród Pakistańczyków.

Nie jest to porywająca lektura, nie znajdziemy tam skandali, intryg, ani przemocy. Znajdziemy za to dokładnie to, co autorka obiecuje w tytule – czyli zwyczajne życie.

Jak wygląda codzienność w tradycyjnej pakistańskiej rodzinie? Jak to możliwe, że mieszkająca w Pakistanie żona muzułmanina nadal pozostaje praktykującą katoliczką, którą mąż podwozi do kościoła? To wszystko i wiele więcej plus przepisy na pakistańskie smakołyki znajdziemy w książce Asi Kusy, która prowadzi bloga o tej samej nazwie.

Książki o Palestynie

Adania Shibli, Drobny Szczegół

  • Autorka: Palestynka
  • Powieść uwzględniająca prawdziwe wydarzenia

Tytułowy drobny szczegół miał być jeden – data łącząca główną bohaterkę z wydarzeniem opisanym w gazecie. Tych drobnych szczegółów jest jednak znacznie więcej.

Drobnym szczegółem jest to, że bohaterka nie może swobodnie przemieszczać się po kraju, w którym mieszka.
Drobnym szczegółem jest, że bohaterka musi udawać kogoś, kim nie jest, by czuć się bezpiecznie.
Drobnym szczegółem jest, że dopiero udając kogoś innego, bohaterka ma nieograniczony dostęp do wody.
Drobnym szczególem jest, że akcja książki rozgrywa się pod okupacją.

Drobny szczegół w delikatny, choć wyraźny sposób ukazuje realia życia w apartheidowym reżimie. To pozycja, która na długo zapada w pamięć, budzi niepokój i skłania do dalszego researchu.

Pełna recenzja książki na blogu Smutna Pomarańcza, skupiającym się na literaturze palestyńskiej

Susan Abulhawa, Błękit między niebem a wodą

  • Autorka: Amerykanka pochodząca z Palestyny
  • Powieść

Poruszająca opowieść, w której miesza się historia wraz z jej tragicznymi wydarzeniami, miłość, religia i mistycyzm.

Autorka zręcznie miesza prawdziwe wydarzenia z fikcyjnymi bohaterami, którym nadaje charakteru i ukazuje ich zróżnicowanie. To niezwykle odświeżające przeczytać powieść, w której Arabki i muzułmanki są przedstawione w niejednolity i pozbawiony stereotypów sposób. Mamy hardość, zaradność, rozmowy o seksie, namiętność, ból i wiele innych. Mocno wybija się w tej książce religia i jej znaczenie w przetrwaniu trudnych chwil.

Pochłonęłam tę książkę w dwa wieczory, przeżywając dzięki niej szereg emocji. To cenne doświadczenie, bo mimo że jest to powieść – a może właśnie dlatego – możemy zagłębić się w przeżycia tych, którzy cierpią pod okupacją.

Susan Abulhawa, Wiatr z północy

  • Autorka: Amerykanka pochodząca z Palestyny
  • Powieść

Niech Was nie zmyli okładka przypominająca książki o arabskich kochankach – to zupełnie inny rodzaj literatury. Lepszy, prawdziwszy, bardziej przekonujący, choć zapewne znacznie bardziej dramatyczny.

Jedna rodzina, trzy pokolenia, a w tle izraelska okupacja Palestyny. Miłość miesza się z bólem i przemocą, a wola przetrwania z nieustannymi stratami. I gdy już myślimy, że zaraz powinno nadejść wytchnienie, nadchodzi groza.

Mimo że jest to powieść, gdzie bohaterowie są fikcyjni, osadzono ją na przestrzeni prawdziwych wydarzeń. Polityka i historia są przemycane w niemal niedostrzegalny sposób i spajają się z całością, pogłębiając tylko dramaty, których jesteśmy świadkami.

Trudna lektura dla osób o mocnych nerwach. Równocześnie jedna z bardziej przejmujących i zapadających w pamięć, jakie czytałam.

Książki o Sudanie

Daoud Hari, Tłumacz z Darfuru

  • Autor: Sudańczyk
  • Reportaż

Daoud Hari zabiera nas do swojej ojczyzny, Sudanu, a właściwie Darfuru, części, która przed kolonizacją z Sudanem jedynie graniczyła. Towarzyszymy autorowi w jego wspomnieniach z lat młodości, wyłapujemy kulturowe, niezwykle intrygujące zwyczaje i poznajemy dziecięce zabawy. Przeczytałam tę książkę w jeden wieczór, mając wrażenie, że słucham opowieści bliskiego przyjaciela, ciesząc się, smucąc i rozpaczając wraz z nim. Zmieniające się emocje to coś, co wyjątkowo wyczuwa się w tej autobiograficznej książce.

Z opowieści wyłania się dramatyczny obraz wzajemnie na siebie szczutych ludzi, którzy niegdyś żyli ze sobą w pokoju. Brutalnie obnażona zostaje ludzka natura, gdzie popchnięty do ostateczności człowiek zdolny jest do wszystkiego – tak w obronie, jak i z głodu, dla przetrwania i pod wpływem umiejętnie podsycanego strachu.

Pełna recenzja tutaj

Lubna Ahmad Al-Hussein, 40 batów za spodnie

  • Autorka: Sudanka
  • Reportaż z elementami autobiograficznymi
  • TW: przemoc

Książka o Sudanie, który dziś już na szczęście nie istnieje. Relacja z prawdziwych wydarzeń związanych z przemocą stosowaną wobec kobiet pod płaszczykiem religii, choć w rzeczywistości by zapewnić sobie nad nimi kontrolę.

Autorka obnaża hipokryzję i podwójne standardy systemu, a także mimochodem zaznajamia nas z niektórymi obszarami życia Sudańczyków. Brutalne realia biedy związanej z trzycyfrową inflacją i życie w reżimie, a także codzienne życie, w którym ludzie zwyczajnie starają się przetrwać.

Warto przeczytać i zdawać sobie sprawę, że dzięki takim kobietom jak Lubna w Sudanie dziś już nikt nikogo nie wtrąca do więzienia za spodnie.

Książki o Syrii

Christy Lefteri, Pszczelarz z Aleppo

  • Autorka: Brytyjka
  • Powieść
  • TW: śmierć dziecka, gwałt, przemoc

To nie jest reportaż, a jednak czyta się jak historię prawdziwą. Bo szansa, że to wszystko się wydarzyło, jest niepokojąco duża. Książka, przy której wstrzymuje się oddech, a groza rozdziera serce. To nie są tylko słowa. To słowa, które w połączeniu ze znanymi nam z mediów obrazami uchodźców, szukających bezpiecznej przystani w Europie, stają się ciężkie i realne.

Małżeństwo, które przed wybuchem wojny prowadziło sielskie życie w Syrii. On pszczelarz, a ona malarka. Dom, własny biznes, ukochane dziecko – życie idealne, które zburzyły bomby. Wypełniona strachem codzienność zmusza ich do ucieczki.

Jak wygląda droga, którą przebywają uchodźcy? Czy u celu czeka na nich bezpieczeństwo? Nie mogłam się oderwać od tej książki, mimo że wielokrotnie miałam łzy w oczach. Zmusza nas do zmierzenia się z własnym człowieczeństwem.

Gayle Tzemach Lemmon, Za wolność moich sióstr. Walka o nasze jutro

  • Autorka: Amerykanka
  • Reportaż

Fantastczna książka ukazująca rolę często pomijanych Kurdyjek w walce z ISIS. Czyta się z fascynacją, zwłaszcza, że nie jest to lektura, do której przywykłyśmy – tutaj kobiety z Bliskiego Wschodu nie mają nic wspólnego ze stereotypami, którymi się nas karmi.

Kim właściwie są Kurdowie? Dlaczego oddają życie w walce? Jakie znaczenie mają dla nich prawa kobiet? To tylko niektóre z pytań, na które odpowiada Gayle Lemmonn w swoim doskonałym reportażu, w którym głos oddaje Kurdyjkom.

Warm przeczytać, by wiedzieć, co dzieje się na świecie by pamiętać o kobietach, które budziły postrach fanatyków z ISIS

Rafik Schami, Sami i pragnienie wolności

  • Autor: Syryjczyk

Przejmująca opowieść o przyjaźni, dorastaniu w autorytarnym państwie, w którym nawet dzieci w szkole muszą uważać na to co i w jaki sposób mówią.

To unikalna perspektywa chłopców należących do chrześcijańskiej mniejszości, którym towarzyszymy zarówno podczas dziecięcych trosk i radości, jak i buntu wobec władzy w dorosłym życiu.

Szczególnie polecam osobom zainteresowanym tematem uchodźstwa, wojny w Syrii i regionem Lewantu.

Pełna recenzja dostępna tutaj

Książki o Turcji

Elif Shafak, 10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie

  • Autorka: Turczynka
  • Powieść
  • TW: śmierć, molestowanie seksualne, przemoc seksualna w rodzinie

Przejmująca książka zabierająca nas w podróż po wspomnieniach Leili, stambulskiej pracownicy seksualnej, która została zamordowana. W czasie ostatnich minut świadomości, już po tym, gdy jej serce przestało bić, kobieta wraca do swojego dzieciństwa, przypomina sobie trudy, dramaty, jak i pełne szczęścia chwile, gdy była już dorosłą osobą.

Poprowadzona w niezwykle ciekawy sposób narracja sprawia, że z każdym przeczytanym zdaniem chcemy więcej, by tylko dowiedzieć się, jakie wydarzenia doprowadziły do takiego końca bohaterki. Przepiękna, ale też smutna powieść, o sile przyjaźni, znaczeniu tolerancji i brutalności świata.

Więcej o tureckich powieściach Shafak przeczytasz tutaj

Elif Shafak, Bękart ze Stambułu

  • Autorka: Turczynka
  • Powieść
  • TW: samobójstwo, gwałt, molestowanie seksualne, przemoc seksualna w rodzinie

Po opisie książki można by się spodziewać schematycznej powieści dotyczącej zmagań młodej dziewczyny, która musi sobie radzić z przeciwnościami losu, będąc w ciąży pozamałżeńskiej w konserwatywnym kraju. Nic bardziej mylnego.

Czytając Bękarta ze Stambułu, odkrywałam Stambuł i skomplikowaną przeszłość Turcji, ale przede wszystkim po raz kolejny uświadamiałam sobie, jak niesamowicie różne są kobiety w krajach, które sprowadzamy do trywialnego stereotypu. Starsza kobieta, która oburza się, gdy młodsza zakłada hidżab, tatuażystka nosząca odważne stroje, czy kobieta, która odeszła od męża. Tłem, dla tych niezwykłych charakterów jest nie tylko magiczny Stambuł, ale także relacje międzyludzkie, dylematy i odległa historia Ormian, która przypomina o sobie w formie nowej członkini rodziny.

Czytałam powieść, która równie dobrze mogła być opowieścią o czyimś życiu – i właśnie na tym polega jej piękno. Równocześnie pełna jest ona niezwykle wartościowych przekazów i historii. A przede wszystkim zachęca do poznawania Turcji i zgłębiania zarówno jej historii, jak i sytuacji politycznej.

Więcej o tureckich powieściach Shafak przeczytasz tutaj

Agnieszka Rostkowska, Wojownicy o szklanych oczach. W poszukiwaniu Nowej Turcji

  • Autorka: Polka
  • Reportaż

Genialny reportaż, który w fascynujący sposób pokazuje kontrasty i różnorodność Turcji, kraju, w którym islam ściera się z laicyzmem, a nowoczesność spotyka z tradycją.

Książka porusza tematy tabu, jak chociażby korzystanie z usług osób transseksualnych trudniących się prostytucją i przedstawia historie, które nie są nam znane. Dzięki tej książce uświadomiłam sobie, jak wiele wspólnego łączy nas z Turcją. Pozycja, którą powinna przeczytać każda osoba zafascynowana tak samą Turcją, jak i w ogóle krajami muzułmańskimi.

Pełna recenzja tutaj.

Marcelina Szumer-Brysz, Wróżąc z fusów. Reportaże z Turcji

  • Autorka: Polka
  • Reportaż
  • Poleca Marta, autorka profilu na instagramie bymarta.rita, która pracowała w Alanyi, a także studiowała w Stambule i zawsze z radością wraca do Turcji.
Książki o krajach muzułmańskich

Ten zbiór reportaży z wielokulturowego kraju położonego na dwóch kontynentach jest idealną bazą wypadową do poznania Turcji zarówno z tej dobrej, jak i złej strony. Każdy z nas słyszał o pysznym tureckim jedzeniu, wspaniałej, wielomilionowej metropolii, jaką jest Stambuł, tureckiej gościnności czy pięknych plażach. Mało kto jednak wie, że pod tymi wszystkim kryje się o wiele więcej ciekawostek, prawd historycznych, brutalnych zachowań władzy wobec obywateli.

Autorka stara się poprzez swoje reportaże pokazać nam Turcję z każdej możliwej strony. Czytając książkę, poznajemy wielu bohaterów, którzy opisują represje stosowane przez rząd, mówią o łamaniu praw człowieka, przetrzymywaniu w więzieniach zarówno mężczyzn, jak i kobiet, czy też braku wolności słowa, ponieważ każde publiczne sprzeciwienie się władzy, może doprowadzić do oskarżenia o przynależność do grupy terrorystycznej. Szumer-Brysz porusza także bardzo ważne kwestie mniejszości, które zamieszkują Anatolię. Opowiada o trudach, z jakimi muszą mierzyć się syryjscy uchodźcy, którzy szukali schronienia przed wojną. Opisuje społeczeństwo LGBT+ i ich życie, rozmawiając przy tym z Narin, która jest transwestytą. Dzięki autorce dowiadujemy się również o coraz bardziej popularnej turystyce religijnej skupionej wokół chrześcijaństwa. Poznajemy jakże ważny rytuał picia herbaty, relacje damsko-męskie, a także relacje matka-syn. Dowiadujemy się, dlaczego tureckie seriale zdobywają ogromną popularność również poza granicami kraju.

Książkę, mimo że porusza ona wiele niewygodnych i mało przyjemnych kwestii, czyta się bardzo szybko. Z każdą stroną chcemy dowiedzieć się więcej, a po przeczytaniu całości pozostajemy z chęcią samodzielnego zagłębienia się w tematy w niej poruszane.

Inne książki z wątkiem muzułmańskim

Anna Erelle, Dżihadystka

  • Autorka: Francuzka
  • Do kupienia w antykwariatach i na Allegro (link afiliacyjny)

Jak to jest możliwe, że młodzi ludzie, przed którymi świat stoi otworem, decydują się dołączyć do ugrupowania terrorystycznego?

Wnikliwa relacja dziennikarki, która udając nastolatkę zafascynowaną radykalną działalnoscią Daesh, ukazuje sposoby wykorzystywane przy rekrutacji do tej komórki terrorystycznej.

Polecam, aby zobaczyć hipokryzję osób związanych z radykalnymi ugrupowaniami, ale przede wszystkim, by poznać tragiczne historie żyć, które zostały zaprzepaszczone. Nie każda osoba, która związała się z grupami przestępczymi, jest zła do szpiku kości. Pojawia się naiwność, życiowe zakręty, uległość, poszukiwanie akceptacji i potrzeba zrobienia czegoś dla innych. Nigdy nie zapomnę tego, że część dziewczyn została zmanipulowana obietnicą pomocy osieroconym dzieciom.

Dżihadystka to książka, którą czyta się z narastającą frustracją. Nie mogę przestać myśleć o tym, ile istnień można by uratować, gdyby ktoś zwrócił uwagę, gdyby się zainteresowano i udzielono pomocy.

Randa Ghazy, Może dziś nikogo nie zabiję. Świat z perspektywy dwudziestoletniej muzułmanki mieszkającej w Europie

  • Autorka: Włoszka pochodząca z Egiptu
  • Powieść
  • Do kupienia w Tak Czytam

Króciutka i niewymagająca powieść, która w zwięzły sposób pokazuje życie młodej, niespecjalnie praktykującej muzułmanki w Europie.

Są rozterki, jest wątek miłosny, ale przede wszystkim pojawia się frustracja związana z retoryką, która uderza w muzułmanów w Europie. Autorka w niezwykle prostolinijny sposób pokazuje, jak odbija się to na dorastających osobach należących do mniejszości religijnej.

Uwagi: pojawiają się błędy w tłumaczeniu. W tekście jest mowa o klątwie, podczas gdy coś takiego nie istnieje w islamie. Chodzi o przeklęcie w sensie potępienia.