Hadżdż, czyli jak wygląda muzułmańska pielgrzymka do Mekki?
Hajj, zapisywany po polsku jako hadżdż oznacza w języku arabskim „pielgrzymkę” i stanowi jeden z pięciu filarów islamu. Tym samym odbycie hadżdżu jest obowiązkiem każdego muzułmanina.
Pewnie widzieliście w telewizji czy internecie nagrania ludzi okrążających Kaabę – czarny kwadrat pośrodku wielkiego dziedzińca w meczecie w Mekce? Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie stanowi on celu pielgrzymki samego w sobie. Ta składa się z szeregu rytuałów, które należy odbywać w określony sposób, w określonej kolejności. Dokładnie tak, jak setki lat temu zrobił to Prorok Mahomet (pokój z Nim).
Muzułmańska pielgrzymka na skróty
- Hadżdż i umrah – jaka jest różnica?
- Kiedy odbywa się hadżdż i jak długo trwa?
- Przygotowania do hadżu – wiza i pakiet pielgrzymkowy
- Przygotowania do pielgrzymki – ihram
- Rytuały podczas hadżdż
- Pielgrzymka do Mekka – okrążanie Kaaby
- Przejście pomiędzy wzgórzami Safa i Marwa
- Mina, czyli miasto namiotów
- Modlitwa wokół góry Arafat i noc w Muzdalifah
- Jamaraat, czyli kamienowanie szatana
- Tawaf i wyjście ze stanu ihram
- Dlaczego pielgrzymka do Mekki jest tak ważna dla muzułmanów?
Hadżdż i umrah – jaka jest różnica między tymi pielgrzymkami?
W islamie istnieją dwa rodzaje pielgrzymek – umrah, czyli pielgrzymka mniejsza oraz hadżdż, czyli pielgrzymka większa. Różnią się one przede wszystkim stopniem ważności. Hadżdż jest pielgrzymką obowiązkową dla każdego muzułmanina i muzułmanki, którzy są zdrowi i mogą sobie na taki wydatek pozwolić. Każdy z nas powinien odbyć pielgrzymkę większą przynajmniej raz w życiu. Z kolei umrah jest pielgrzymką dodatkową, nieobowiązkową.
Hadżdż odbywa się tylko raz do roku w ściśle określonych dniach, natomiast umrah może być odprawiona w dowolnym momencie. Nie bez znaczenia jest też czas trwania obydwu i ilość odprawianych rytuałów. Pielgrzymka większa zajmuje kilka dni, natomiast umrah to jedynie parę godzin.
Intryguje Cię Mekka, miasto, do którego wstęp mają tylko muzułmanie? Recenzję interesującej książki na jego temat przeczytasz tutaj
Kiedy odbywa się hadżdż i jak długo trwa muzułmańska pielgrzymka?
Hadżdż to pielgrzymka, która odbywa się raz do roku, w ściśle określonych dniach. Ze względu na to, iż kalendarz muzułmański jest kalendarzem księżycowym, pielgrzymka każdego roku wypada nieco wcześniej, niż poprzedniego.
Zu al-Hijjah to nazwa ostatniego, dwunastego miesiąca kalendarza. Nazwa tłumaczona jest jako „miesiąc pielgrzymki” właśnie dlatego, że ma wtedy miejsce obowiązkowa pielgrzymka do Mekki. Rozpoczyna się ona zawsze 8go dnia Zu al-Hijjah i trwa 5-6 dni, do 12go lub 13go Zu al-Hijjah. Jest to kwestią indywidualnej decyzji, czy rytuały będziemy odprawiali przez 5 czy przez 6 dni.
Przygotowania do hadżu – wiza i pakiet pielgrzymkowy
Hadżdż nie jest pielgrzymką, na którą możemy sobie ot tak pojechać. Na pielgrzymkę obowiązują osobne wizy, a przyloty i odloty obsługuje specjalny terminal pielgrzymkowy na lotnisku w Jeddah.
Ze względu na to, że liczba chętnych na wyjazd na pielgrzymkę jest ogromna, a możliwości logistyczne ograniczone, każdy kraj dysponuje określoną liczbą wiz pielgrzymkowych, które może przyznać. Wyjazdy na hadżdż odbywają się w ramach zorganizowanych grup, obsługiwanych przez licencjonowane biura pielgrzymkowe.
Cena pakietu pielgrzymkowego zależy między innymi od liczby dni, które planujemy spędzić w Arabii Saudyjskiej, a także standardu zakwaterowania. Zazwyczaj koszt oscyluje w granicach kilku tysięcy euro od osoby. Pierwsza wiza pielgrzymkowa jest darmowa, a formalnościami najczęściej zajmuje się organizator.
Chcesz przeczytać o moich własnych doświadczeniach związanych z pielgrzymką? Opisałam je tutaj
Przygotowania do pielgrzymki – ihram
Ihram to uświęcony stan, w którym odprawia się pielgrzymkę – zarówno większą, jak i mniejszą. Ihram ma tak wymiar duchowy, jak i cielesny i wiąże się z szeregiem zasad. W stan ihram musimy wejść przed przekroczeniem tzw. miqat, czyli umownej granicy wokół Mekki.
Pielgrzymi przybywający do Mekki drogą lotniczą przekraczają miqat na pokładzie samolotu. Oznacza to, że w domu musimy dokonać rytualnej ablucji, a na pokładzie mężczyźni muszą się przebrać w pielgrzymkowy strój również nazywany ihram.
Podczas lotu liniami Saudia, na ekranach wyświetlana była odległość i szacowany czas do punktu miqat. Dodatkowo, na około pół godziny przed jego przekroczeniem, kapitan przypomniał podróżnym udającym się na pielgrzymkę o konieczności założenia stroju ihram i dopełnieniu rytuału poprzez krótką modlitwę.
Będąc w stanie ihram, zabronione są stosunki seksualne, obcinanie paznokci czy golenie lub podcinanie brody i włosów. Zabronione jest także używanie perfum. Będąc w stanie ihram, powinniśmy się także, bardziej niż zawsze, powstrzymać od wulgarnego języka, plotek i wszelakich używek. Jest to czas skupienia się na duchowości i swojej relacji z Bogiem.
Rytuały podczas muzułmańskiej pielgrzymki hadżdż
Hadżdż to pielgrzymka, która wymaga skupienia. Wszystko powinniśmy robić w określony sposób. Ani mniej, ani więcej, tylko tak, jak zostało nam nakazane. Pomyłki oczywiście mogą się zdarzyć, jednak powinniśmy dołożyć wszelkich starań, by ich uniknąć.
Pielgrzymka większa składa się z pięciu etapów:
- Rozpoczęcie pielgrzymki w Mekce
- Modlitwy wokół góry Arafat
- Spędzenie nocy w Muzdalifah
- Pobyt w Minie i kamienowanie filarów
- Zakończenie pielgrzymki w Mekce
Szczegółowy opis wszystkich rytuałów z perspektywy religijnej przeczytasz tutaj
Pielgrzymka do Mekki – okrążanie Kaaby
Po wejściu w stan ihram zapewne spędzimy kilka dni w Mekce lub Jeddah, zanim rozpoczniemy pielgrzymkę. W końcu w jednym miejscu gromadzą się niemal 2 miliony ludzi i niemożliwe byłyby przyloty na ostatnią chwilę, dlatego pielgrzymi przybywają wiele dni przed hadżem.
W dniu rozpoczęcia pielgrzymki udajemy się do meczetu Al-Haram (Święty Meczet) w Mekce. To jedno z najważniejszych miejsc dla muzułmanów i największy meczet na świecie. W drodze pielgrzymi recytują słowa:
Labbajka Allahumma labbajk, labbajka la szarika laka labbajk. Inna al-hamd ła’l-ni’mata laka ła’l-mulk, la szaika lak
Tłumaczenie:
Oto jestem Allahu, oto jestem, oto jestem. Nie masz żadnych współtowarzyszy, jestem tu. Zaprawdę wszelka cześć i chwała należą się Tobie, i cała władza jest Twoja. Ty nie masz współtowarzyszy.
Podczas hadżu pierwszym zasadniczym rytuałem, który musimy dopełnić, jest tzw. tawaf, czyli wykonanie dokładnie 7 okrążeń wokół Kaaby – czarnego budynku, który widzicie na nagraniu poniżej. To właśnie w jego kierunku zwracają się muzułmanie na całym świecie podczas modlitwy. Okrążenia wykonujemy w ruchu przeciwnym do wskazówek zegara, rozpoczynając od rogu, w którym osadzony jest Czarny Kamień. W czasie pielgrzymki nic nie jest przypadkowe i nawet takie detale są jasno opisane.
Dla muzułmanów Czarny Kamień ma wyjątkowe znaczenie i jeśli mamy taką możliwość, powinniśmy go dotknąć, stąd im bliżej Kaaby, tym większy tłok. Nie jest to jednak konieczność i zdecydowanie nie powinny mieć miejsca przepychanki, które niekiedy się zdarzają. Poza dziedzińcem, mamy także możliwość wykonywania tawaf na kilku piętrach balkonów. Jesteśmy dalej od Kaaby, droga się wydłuża, jednak słońce nie pali, a pod sufitem pracują wiatraki, które dają przyjemne ochłodzenie.
Przejście pomiędzy wzgórzami Safa i Marwa
Po dopełnieniu tawaf przechodzimy do kolejnego rytuału, czyli spaceru, a w przypadku mężczyzn – biegu, pomęidzy wzgórzami Safa i Marwa. Wzgórza brzmią tutaj nieco zwodniczo, bo są jedynie niewielkimi wzniesieniami na terenie meczetu. Całość jest zabudowana, dzięki czemu nie doskwiera nam palące słońce, a wentylatory zapewniają dodatkowy chłód.
Odległość pomiędzy wzgórzami to około 450 metrów. Dystans ten należy pokonać siedem razy, co oznacza, że w sumie przejdziemy ponad 3 km. Na miejscu są też ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami – pracownicy meczetu pomagają przy wózkach inwalidzkich, dla których wydzielona jest odrębna część trasy.
Rytuał ten upamiętnia chwile, w których Hagar, żona Proroka Abrahama (pokój z Nim) poszukiwała na pustyni wody, krążąc właśnie w tym miejscu, pomiędzy wzgórzami Safa i Marwa. Wierzymy, że to właśnie wtedy wytrysnęła woda ze źródła zwanego Zamzam. Obecnie pielgrzymi piją wodę z tego samego źródła, które znajduje się na terenie meczetu.
Jak wygląda hadżdż – Mina, czyli miasto namiotów
Mina to dolina o powierzchni około 20 km2, gdzie na stałe znajduje się ponad 100 tysięcy klimatyzowanych namiotów, które mogą pomieścić ponad 3 miliony pielgrzymów! Na żywo robi niesamowite wrażenie, jednak dopiero oglądana z lotu ptaka daje wyobrażenie na temat wielkości przedsięwzięcia.
Mina to miejsce w którym spędzamy sporą część hadżu. Udajemy się tam po ukończeniu tawaf i przejściu pomiędzy wzgórzami Safa i Marwa. Część osób decyduje się pójść do Miny pieszo, wiele grup ma swoje autobusy, a jeszcze inni biorą taksówki.
Zakwaterowanie w Minie to w większości kilkunasto- lub nawet kilkudziesięcioosobowe namioty. Każda grupa ma przypisany swój sektor, na terenie którego może (ale nie musi!) mieścić się kuchnia, łazienka, czy część wypoczynkowa. Standard zależy od wykupionego przez nas pakietu. Pobyt w Minie to przede wszystkim czas spędzany na modlitwie i czytaniu Koranu. Część osób praktycznie nie wychodzi z meczetu, który staje się dla nich miejscem spożywania posiłków, a niekiedy nawet snu.
Modlitwa wokół góry Arafat i noc w Muzdalifah podcza hadżdż
Kolejnym rytuałem podczas hadżu jest modlitwa wokół góry Arafat. Odbywa się ona w dniu o tej samej nazwie. Jeżeli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o jego znaczeniu z perspektywy religijnej, sporo informacji znajdziesz tutaj.
Na górę Arafat udajemy się z Miny. Jest to odległość około 14 kilometrów, które można pokonać pieszo, autobusem lub pociągiem kursującym pomiędzy punktami na pielgrzymkowej mapie. Zaskakująca była dla mnie fantastyczna organizacja – na całej długości trasy przeznaczonej dla pieszych znajdują się wiatraki i zraszacze, co musi być niesamowitą ulgą w upalne dni.
Po spędzeniu dnia na modlitwach w Arafat, kolejnym punktem jest spędzenie nocy pod rozgwieżdżonym niebem w Muzdalifah. To miejsce, które znajduje się w drodze powrotnej do Miny. Powinniśmy tam pozostać przez całą noc odpoczywając i odmawiając jedynie obowiązkowe modlitwy. W Muzdalifah należy także zebrać kamyczki, którymi następnie dokonamy rytualnego „kamienowania szatana” w Jamaraat.
Jak wygląda muzułmańska pielgrzymka- Jamaraat, czyli kamienowanie szatana
Kamienowanie szatana jest kolejnym, dość rozpoznawalnym rytuałem. Jest to kolejny rytuał, który bezpośrednio wiąże się z Prorokiem Abrahamem (pokój z Nim). Gdy Bóg poprosił Abrahama o złożenie swojego syna w ofierze, szatan próbował odwieść Go od wykonania zadania. Abraham został poinstruowany przez anioła Gabriela, aby rzucił w szatana kamieniami. Szatan pojawił się 3 razy i za każdym razem Abraham rzucał w niego siedmioma kamieniami.
Dziś, odbywając hadżdż, my również symbolicznie odrzucamy kuszenie szatana. Tym samym, po spędzeniu nocy w Muzdalifah udajemy się do Jamaraat, gdzie zlokalizowane są trzy ściany. W każdą z nich rzucamy siedmioma kamyczkami, każdorazowo wypowiadając słowa „Allahu Akbar”, co oznacza „Bóg jest wielki”.
Jak przebiega hadżdż – Tawaf i wyjście ze stanu ihram
Po dokonaniu symbolicznego kamienowania szatana udajemy się ponownie do meczetu Al-Haram w Mekce, gdzie ponownie wykonujemy siedem okrążeń wokół Kaaby.
Po dopełnieniu tego rytuału następuje powrót do Miny, gdzie spędzimy kolejnych 2 lub 4 dni. Jest to także moment wyjścia ze stanu ihram. Mężczyźni powinni zgolić włosy – dopuszczalne jest także ich ścięcie, jednak zaleca się ogolenie głowy. W przypadku kobiet wystarczy podcięcie końcówek włosów. Od tego momentu mężczyźni mogą przebrać się w swoje codzienne ubrania i dopuszczalne stają się kontakty seksualne.
Kolejnych kilka dni w Minie upływa na modlitwach. Każdego dnia należy także udać się do Jamaraat, gdzie ponownie kamienujemy ściany symbolizujące szatana. Pobyt w Minie kończy się wyjazdem do Mekki, gdzie odbywamy pożegnalne tawaf, czyli okrążenia wokół Kaaby.
Dlaczego pielgrzymka do Mekki jest tak ważna dla muzułmanów?
Hadżdż jest jednym z pięciu filarów naszej religii. Pozostałe cztery to wyznanie wiary, modlitwa, post w Ramadanie i jałmużna. Czyni to pielgrzymkę kluczową kwestią dla dopełnienia naszej wiary. Prawidłowo odbyty hadżdż, który zostanie zaakceptowany przez Boga, oznacza dla nas odpuszczenie wszystkich przeszłych grzechów. Niejako rodzimy się na nowo i zaczynamy z czystą kartą.
Pielgrzymka do Mekki to ważne przeżycie duchowe, chociaż dla niektórych ma także wymiar społeczny. Ze względu na koszty, taki wyjazd jest dla wielu osób niedostępny, a przez to staje się prestiżowy. Osoba, która odbyła pielgrzymkę, może często liczyć na większy szacunek i wyjątkowe traktowanie.
Bez względu na to, jakie motywy nami kierują, odbycie pielgrzymki w Arabii Saudyjskiej jest jedynym w swoim rodzaju doświadczeniem.
